Η λογοτεχνία στα χρόνια της πανδημίας
ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΜΑΣΤΟΡΟΠΟΥΛΟ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Συμπαντικές Διαδρομές
Ο σκοπός αυτού του Project είναι να δώσουμε συντονισμένα την εικόνα τους στην κοινωνία και να προβάλουμε τη φωνή των σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων, όλων αυτών που βρήκαν φωνή και στέγη τα δέκα πέντε τελευταία χρόνια στις Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές, τονίζοντας παράλληλα με το συγγραφικό τους έργο και τη δυναμική της λογοτεχνίας σαν σύμβολο ελπίδας, και γιατί όχι λύτρωσης και απελευθέρωσης, στα δύσκολα χρόνια της πανδημίας που ζούμε.
Αγαπητέ κύριε Μαστορόπουλε, καλησπέρα. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το πρώτο σας βιβλίο από τις Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές. Κάθε χρόνο κυκλοφορούν άπειρα καινούργια βιβλία. Τι πιστεύετε ότι μπορεί να προσθέσει το δικό σας το βιβλίο; Για ποιο λόγο κάποιος να το επιλέξει για να το διαβάσει;
Καλησπέρα σας. Αρχικά, θεωρώ ότι θα αποτελούσε δήλωση ακραίας φιλαυτίας αν ισχυριζόμουν ότι το βιβλίο μου έρχεται να καλύψει κάποιο κενό στη σύγχρονη λογοτεχνία του τόπου. Αυτό που φιλοδοξώ, είναι το μυθιστόρημά μου να αποτελέσει για τον αναγνώστη μία απόπειρα επανεξέτασης της περιβόητης οικονομικής κρίσης από την οποία βγήκαμε. Αυτή η μετα-εξωφρενική περίοδος που διανύουμε είναι κρίσιμη, καθώς καλούμαστε να δουλέψουμε πάνω στα κατάλοιπα που μας άφησε η περασμένη δεκαετία και να μην τα αφήσουμε να μας καθορίσουν ως κοινωνικές παθογένειες στο μέλλον. Το βιβλίο μου φέρνει λοιπόν στο επίκεντρο των πανταχόθεν υφιστάμενων πιέσεων τον άνθρωπο ως πρόβλημα και ως λύση. Ως τον μοναδικό παράγοντα επιρροής ανάμεσα στο αίτιο και στο αιτιατό, αν θέλετε.
Επιλέξετε ένα ή δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο, που να εκφράζουν αυτό που θέλετε να μεταδώσετε στους αναγνώστες, ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν πιο εύκολα τον κόσμο του βιβλίου σας.
Θα μοιραστώ μαζί σας ένα απόσπασμα από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, με τίτλο «Διαλείμματα, μικρά θαύματα ή κάτι που κάνει τη ζωή να κυλάει». Πρόκειται για ένα κομμάτι που μιλάει για την αναμέτρησή μας με την αλήθεια και για το πόσο θαρραλέοι – ή όχι – είμαστε απέναντί της. Η αδυναμία της αποδοχής της, συχνά μας κάνει να εξαρτόμαστε από φαντασιακές αποδράσεις, μέσα από τις οποίες συντηρούμαστε σε μια κατάσταση επίπλαστης ευθυμίας, που αργά ή γρήγορα ξεγυμνώνεται.
«Συχνά έλεγα στον εαυτό μου αυτά τα μικρά, αθώα ψέματα, ότι η ζωή ξέρει τον τρόπο και μας τον υποδεικνύει αργά ή γρήγορα, προφανώς ή έστω μέσα από το πρίσμα της αμφιβολίας. Όπως σε όλους τους ανθρώπους, έτσι και στην περίπτωσή μου, το αυτοσχέδιο ψέμα με συντηρούσε. Με κρατούσε σε εγρήγορση. Ακόμα και τα πρόδηλα ψέματα βοηθούν. Εκεί που άγγιζα τα όρια της δύναμής μου, εφεύρισκα μια καθησυχαστική εκδοχή που με κρατούσε στα πόδια μου, κάνοντάς με να ελπίζω σε κάτι και να μην τα παρατήσω. Εμπλουτίζοντας αυτές τις εκδοχές με περισσότερα στοιχεία, χωνόμουν όλο και πιο βαθιά στο σπειροειδές μιας παράλληλης ζωής, η οποία έβλεπε σχεδόν επεκτατικά τα σύνορα της πραγματικότητας. Όταν η πραγμάτωση των προσδοκιών μου δεν ερχόταν, ένιωθα γελοίος, σαν αρλεκίνος μέσα στο πλήθος. Τα όνειρα άλλαζαν σχήμα γλιστρώντας μέσα από τα χέρια μου και γελούσαν κι αυτά με την αφέλειά μου. Το ημιτελές με έστηνε στον τοίχο δοκιμάζοντας την αντοχή μου. Μολονότι την είχα πατήσει με αυτόν τον τρόπο πολλές φορές, έτρωγα ξανά και ξανά το τυράκι, πέφτοντας στην παγίδα της αιθεροβασίας που με εξουσίαζε».
Ένα σίγουρα μεγάλο ερώτημα για κάθε αναγνώστη που λατρεύει έναν συγγραφέα είναι πως θα είναι σαν απλός άνθρωπος, τι συνήθειες θα έχει. Τι τρώει, τι μουσική του αρέσει, που ταξίδεψε και πολλά άλλα πράγματα.
Θα προσπαθήσω να κάνω απλή αλλά αναγκαστικά και περίπλοκη ταυτόχρονα την ερώτηση.
Πείτε μας πού θα θέλατε να ταξιδέψτε για να απαγγείλετε κάποιο κείμενο σας και όταν θα το κάνατε αυτό, τι μουσική θα θέλατε να ακούγεται, τι ποτό να γεμίζει το ποτήρι μπροστά σας και ποια αγαπημένη νοστιμιά να σας περιμένει στο πιάτο σας;
Με βάζεις σε μία διαδικασία που με ιντριγκάρει, αφού με μεταφέρει νοερά σε μια πολύ όμορφη κατάσταση. Ας πούμε λοιπόν ότι θα ήθελα να βρίσκομαι στην Αστυπάλαια, ξημέρωμα του Οκτώβρη και να παίζει χαμηλά σε κακοποιημένο βινύλιο το «How to disappear completely» των Radiohead. Όμορφη γευστική συνοδεία, θα αποτελούσε ένα ποτήρι κόκκινο κρασί και ένα πλατό τυριών.
Κάτι ευχάριστο, όμορφο και γλυκό που θα θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες μας; Μέσα σε αυτόν τον σκληρό, βίαιο και απάνθρωπο κόσμο και μέσα σε αυτή την απρόσωπη κοινωνία υπάρχει κάτι που σας κρατάει, που σας δίνει δύναμη;
Ίσως το όνειρο να γράψετε κάτι καινούργιο, να ζωγραφίσετε στην άμμο του χρόνου, ένα καινούργιο όνειρο, ένα καινούργιο μύθο;
Η πραγματικότητα είναι ότι όσο μεγαλώνω δυσκολεύομαι να εντοπίζω ελπιδοφόρα πράγματα. Το παρελθόν μου σίγουρα με στραβοκοιτάει γι’ αυτή μου την ανημποριά. Ωστόσο, παίρνω δύναμη και κουράγιο από παραδείγματα ανθρώπων της καθημερινότητας, που σε αντιξοότερες συνθήκες διαβίωσης από εμένα, μοιράζουν αγάπη και θυσιάζουν προσωπικές απολαύσεις για το μέγιστο σκοπό της αλληλεγγύης. Σε προσωπικό επίπεδο από την άλλη, αναζητώ την ομορφιά στη συγγραφή και στη ζεστασιά των δικών μου ανθρώπων.
Την τελευταία χρονική περίοδο όλος ο κόσμος έχει χτυπηθεί από ένα πρωτοφανές ξέσπασμα πανδημίας και ζούμε καταστάσεις που πραγματικά ούτε οι συγγραφείς της επιστημονικής φαντασίας δεν τις είχαν φανταστεί. Η καραντίνα του πληθυσμού σχεδόν σε όλο τον πλανήτη είναι κάτι το πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία.
Εσείς πως ζείτε όλη αυτή την κατάσταση;
Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές που περνάει η ανθρωπότητα πιστεύετε ότι η λογοτεχνία μπορεί να δώσει ελπίδα στους ανθρώπους και να εκφράσει τα προβλήματα τους;
Με όσα συμβαίνουν, παλεύω να παραμείνω ψύχραιμος. Νομίζω ότι η ψυχραιμία είναι το ζητούμενο και το καίριας σημασίας χαρακτηριστικό στην παρούσα περίοδο. Είμαστε εν μέσω μιας πρωτόγνωρης κατάστασης και γι’ αυτό δεν χρειάζεται να βγάλουμε βιαστικά συμπεράσματα. Λυπάμαι πολύ για τις ανθρώπινες απώλειες. Αναφορικά με το εγγύς μέλλον, ανησυχώ. Μάλλον φοβάμαι τα αδρανή αντανακλαστικά και την άκριτη δεκτικότητα των ανθρώπων του δυτικού κόσμου. Εύχομαι ωστόσο να μην επαληθευτούν οι ανησυχίες μου. Σε ό,τι έχει να κάνει με τη λογοτεχνία, για μένα είναι η λυσίπονη ατραπός που οδηγεί σε μέρη που τα πάντα χάνουν τη βαρύτητά τους και αιωρούμενα, παρασύρουν τον αναγνώστη σε μαγικά ταξίδια.
Σας ευχαριστούμε για τον χρόνο σας. Κάτι τελευταίο που θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες μας;
Ευχαριστώ πολύ κι εγώ για την όμορφη συνέντευξη. Θα ήθελα να ευχηθώ σε όλους να έχουν υγεία, να μην υποτιμούν την εσωτερική τους δύναμη και όταν την ανακαλύψουν, να τη χρησιμοποιήσουν για τη μετάδοση της ευτυχίας.